• Welcome to all New Sikh Philosophy Network Forums!
    Explore Sikh Sikhi Sikhism...
    Sign up Log in

Punjabi:ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਚੱਕ ਨਾਨਕੀ ਤੋਂ ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਵਾਪਸੀ-13 -ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ

Dalvinder Singh Grewal

Writer
Historian
SPNer
Jan 3, 2010
1,245
421
79
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਚੱਕ ਨਾਨਕੀ ਤੋਂ ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਵਾਪਸੀ-13
ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਮੈਰੀਟਸ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
9815366726

ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ

ਸਾਡਾ ਅਗਲਾ ਪੜਾ ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਹਣੀ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਸਥਾਪਤ ਹਨ। ਫਾਸਲਾ 78 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ ਜੋ ਸ਼ਾਹਰਾਹ ਐਨ ਐਚ 7 ਉਤੇ ਡੇਢ ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ ਤਹਿ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਸੀ।

1689216678788.png


ਸਵੇਰੇ ਸੱਤ ਵਜੇ ਅਸੀਂ ਕਪਾਲਮੋਚਨ ਦੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਮ ਸਬੰਧਤ ਦੋਨੋਂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਅੱਗੇ ਨਤਮਸਤਕ ਹੋਕੇ ਸਢੌਰੇ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਏ। ਉਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨੇਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇ 7 ਉਤੇ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦਪੁਰ, ਬਰਵਾਲਾ, ਪੰਚਕੂਲਾ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ। ਪਰ ਥੋੜਾ ਚੱਲੇ ਹੀ ਸਾਂ ਕਿ ਇਕਦਮ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਬਾਰਿਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ । ਕਾਲੇ ਬੱਦਲ ਅਸਮਾਨ ਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਧਰਤੀ ਤੇ ਵੀ ਉੱਤਰ ਪਏ। ਕਾਰ ਦੀਆਂ ਰੋਸ਼ਨੀਆਂ ਜਗਾਉਣੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਾਰੀ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੀਆਂ ਜਗਦੀਆਂ ਰੋਸ਼ਨੀਆਂ ਵੀ ਮੱਧਮ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਢੌਰਾ ਪਹੁੰਚਦੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸੜਕ ਉਤੇ ਇਤਨਾ ਪਾਣੀ ਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਹੜ੍ਹ ਆ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪਾਣੀ ਹੀ ਪਾਣੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਏਨੇ ਗਰਜਦੇ ਕਾਲੇ ਬੱਦਲ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕੁਝ ਹੀ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਦਾ ਇਤਨਾ ਪਾਣੀ ਨਹੀ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਬੱਦਲ ਹੀ ਫਟ ਗਿਆ ਸੀ।ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਸੜਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਅੱਗੇ ਦੀ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਭਰਿਆ ਨਾਲ ਵਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਸਾਡਾ ਹੀਆ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਕਿ ਏਨੇ ਤੇਜ਼ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਉਤਰੀਏ ਸੋ ਸਢੌਰੇ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚੇ ਹੀ ਛੱਡ ਅਸੀਂ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਵਲ ਵਧ ਗਏ। ਮੀਂਹ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦਪੁਰ ਤੱਕ ਨਹੀਨ ਛੱਡਿਆ।ਇੱਕ ਥਾਂ ਕਾਰਾਂ ਟਰੱਕਾਂ ਦੀ ਲੰਬੀ ਲਾਈਨ ਨੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਡਰਾ ਹੀ ਦਿਤਾ ਸੀ ਪਰ ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਰੁਕਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਕਾਫਲਾ ਚੱਲ ਪਿਆ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਾਲਾ ਸੜਕ ਉੱਤੋਂ ਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਵਹਾ ਵਿੱਚੋਂ ਦੀ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਕਾਰਾਂ ਤਾਂ ਕੀ ਟਰੱਕਾਂ ਵਾਲੇ ਵੀ ਡਰਦੇ ਸਨ। ਪੌਣਾ ਕੁ ਘੰਟਾ ਉਡੀਕਣ ਪਿੱਛੋਂ ਨਾਲੇ ਦਾ ਸੀਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੁੰਦਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਹਣੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਜਾ ਕੀਤੇ।

1689216735032.png


ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਹਣੀ ਸਾਹਿਬ, ਮਨੀਮਾਜਰਾ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕੋਹਨੀ ਸਾਹਿਬ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਸਬੇ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ ਮੰਦਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮਾਤਾ ਮਨਸਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਭੈਂਸਾ ਟਿੱਬਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। (1)



ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ 1746 (ਵਿਕਰਮ ਸੰਵਤ) ਵਿੱਚ ਰੋਪੜ ਤੋਂ ਸ਼੍ਰੀ ਕੋਹਨੀ ਸਾਹਿਬ ਆਏ ਸਨ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਲੜਕੀ ਅਨਪੂਰਨਾ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਇੱਥੇ 17 ਪਹਿਰ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਅਨਪੂਰਨਾ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆਈਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਛਕਾਇਆ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇੱਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਇਕ ਮੰਦਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸੱਚੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਆਵੇਗਾ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।।(2)(3)()(5)

References





ਇਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਸੀ। ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਏਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਲਗਿਆ ਪਰ ਜਦ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲ ਖਿਚਵੇਂ ਪਿਆਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਵਨ ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਪਈ ਤਾਂ ਦਿਲ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਸਾਰੀ ਥਕਾਵਟ ਲਹਿ ਗਈ।

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ (ਮਨੀਮਾਜਰਾ)

1689216777040.png


ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ (ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ) ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਚੰਡੀਗੜ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ; ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਰਾਇ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦੀ ਰਹਾਇਸ਼ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ। ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ "ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼" ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 4715-4718 'ਤੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: "ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੇ ਸਪੁੱਤਰ ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਰਾਇ ਜੀ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਜੀ (ਮਾਤਾ ਮਲੂਕੀ) ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਕੇ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਤੋਂ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਆ ਕੇ ਰੁਕੇ। ਇੱਥੇ ਰਾਮ ਰਾਏ ਨੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਇਤ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ "ਮਿੱਟੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੀ" ਦੀ ਥਾਂ "ਮਿੱਟੀ ਬੇ-ਇਮਾਨ ਦੀ" ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸੀ। ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਨਿਰਾਦਰ ਨਾ ਸਹਾਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਰਾਮ ਰਾਇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਆ ਗਈ। ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਆ ਕੇ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪੂਜਾ ਅਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੇਲੇ ਬਣ ਗਏ।

ਇੱਕ ਵਾਰ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਥੰਮ ਟੁੱਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਚੇਲੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਧਨੀ ਵਿਅਕਤੀ ਭਾਰ ਮੱਲ ਕੋਲ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਪਰ ਭਾਰ ਮੱਲ ਨੇ ਇਸ ਵੱਲ ਕੋਈ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚੇਲੇ ਨੂੰ ਗਰੀਬੂ ਜੱਟ ਕੋਲ ਭੇਜਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬੇਰ ਦੇ ਦਰਖਤ ਦਾ ਤਣਾ ਕੱਟ ਕੇ ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਥੰਮ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਮਾਤਾ ਜੀ ਉਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਪੁੱਛੀ। ਗਰੀਬੂ ਨੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸ ਦੀਆਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਰਾਜੇ ਦੀ ਪਰਜਾ ਨਾ ਬਣ ਜਾਣ ਸਗੋਂ ਰਾਜੇ ਬਣ ਜਾਣ। ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਰਾਜਾ ਬਣੇਗਾ ਅਤੇ ਭਾਰ ਮੱਲ ਉਸਦੇ ਅਧੀਨ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਦੇ ਵਰਦਾਨ ਨਾਲ, ਗਰੀਬੂ ਜੱਟ ਰਾਜਾ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰ ਮੱਲ ਕਿਰਾਏਦਾਰ।

ਕਵੀ ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਕੌਸ਼ਲ ਸਾਹਿਤ ਸਿਰਜਣਾ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸ਼ਹੀਦ ਬਿਲਾਸ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸੰਮਤ 1745 ਬਿਕਰਮੀ 28 ਕੱਤਕ ਸੁਦੀ 15 ਨੂੰ ਭੰਗਾਣੀ ਦੇ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਵਿਖੇ ਆਏ ਅਤੇ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਰਾਣੀ ਰਾਏਪੁਰ ਪਹੁੰਚੇ। ਮੱਘਰ ਵਦੀ 10 ਸੰਮਤ 1745 ਬਿਕਰਮੀ ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਦਾ ਸਥਾਨ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਵਿੱਚ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਵੇਗੀ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰ ਆਉਣਗੇ।

ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਜਿੱਥੇ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ । ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਫਨ ਰਿਪਬਲਿਕ ਸਿਨੇਮਾ ਤੋਂ ਸੜਕ ਸਿੱਧੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ 700 ਮੀਟਰ ਬਾਅਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਹਨੀ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਅਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨਵਤੇਜ ਕੋਲ ਮੋਹਾਲੀ ਪਹੁੰਚੇ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਮੇਰੇ ਦੋਨੋਂ ਕੁੜਮ ਵੀ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਮੇਰੇ ਪੋਤਰੇ ਗੁਰਸਰਤਾਜ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਤੇਜਵੀਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪੋਤਰੀ ਜੋ ਬੰਗਲੌਰ ਤੋਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਹੀ ਫਲਾਈਟ ਫੜ ਕੇ ਆਈ ਸੀ, ਸਭ ਸਾਡਾ ਵਿਆਹ ਦਾ ਪੰਜਾਹਵਾਂ ਸਾਲ ਮਨਾਉਣ ਲਰੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
 

P J Singh

SPNer
Oct 7, 2022
28
2
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਚੱਕ ਨਾਨਕੀ ਤੋਂ ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਵਾਪਸੀ-13
ਡਾ: ਦਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰੇਵਾਲ
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਮੈਰੀਟਸ, ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
9815366726

ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ

ਸਾਡਾ ਅਗਲਾ ਪੜਾ ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਹਣੀ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਸਥਾਪਤ ਹਨ। ਫਾਸਲਾ 78 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ ਜੋ ਸ਼ਾਹਰਾਹ ਐਨ ਐਚ 7 ਉਤੇ ਡੇਢ ਘੰਟੇ ਵਿੱਚ ਤਹਿ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਸੀ।

View attachment 21704

ਸਵੇਰੇ ਸੱਤ ਵਜੇ ਅਸੀਂ ਕਪਾਲਮੋਚਨ ਦੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਮ ਸਬੰਧਤ ਦੋਨੋਂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਅੱਗੇ ਨਤਮਸਤਕ ਹੋਕੇ ਸਢੌਰੇ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਏ। ਉਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨੇਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇ 7 ਉਤੇ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦਪੁਰ, ਬਰਵਾਲਾ, ਪੰਚਕੂਲਾ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ। ਪਰ ਥੋੜਾ ਚੱਲੇ ਹੀ ਸਾਂ ਕਿ ਇਕਦਮ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਬਾਰਿਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ । ਕਾਲੇ ਬੱਦਲ ਅਸਮਾਨ ਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਧਰਤੀ ਤੇ ਵੀ ਉੱਤਰ ਪਏ। ਕਾਰ ਦੀਆਂ ਰੋਸ਼ਨੀਆਂ ਜਗਾਉਣੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਾਰੀ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੀਆਂ ਜਗਦੀਆਂ ਰੋਸ਼ਨੀਆਂ ਵੀ ਮੱਧਮ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਸਢੌਰਾ ਪਹੁੰਚਦੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸੜਕ ਉਤੇ ਇਤਨਾ ਪਾਣੀ ਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਹੜ੍ਹ ਆ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪਾਣੀ ਹੀ ਪਾਣੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਏਨੇ ਗਰਜਦੇ ਕਾਲੇ ਬੱਦਲ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕੁਝ ਹੀ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਦਾ ਇਤਨਾ ਪਾਣੀ ਨਹੀ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਬੱਦਲ ਹੀ ਫਟ ਗਿਆ ਸੀ।ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਸੜਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਅੱਗੇ ਦੀ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਭਰਿਆ ਨਾਲ ਵਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਸਾਡਾ ਹੀਆ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਕਿ ਏਨੇ ਤੇਜ਼ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਉਤਰੀਏ ਸੋ ਸਢੌਰੇ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚੇ ਹੀ ਛੱਡ ਅਸੀਂ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਵਲ ਵਧ ਗਏ। ਮੀਂਹ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦਪੁਰ ਤੱਕ ਨਹੀਨ ਛੱਡਿਆ।ਇੱਕ ਥਾਂ ਕਾਰਾਂ ਟਰੱਕਾਂ ਦੀ ਲੰਬੀ ਲਾਈਨ ਨੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਡਰਾ ਹੀ ਦਿਤਾ ਸੀ ਪਰ ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਰੁਕਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਕਾਫਲਾ ਚੱਲ ਪਿਆ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਾਲਾ ਸੜਕ ਉੱਤੋਂ ਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਵਹਾ ਵਿੱਚੋਂ ਦੀ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਕਾਰਾਂ ਤਾਂ ਕੀ ਟਰੱਕਾਂ ਵਾਲੇ ਵੀ ਡਰਦੇ ਸਨ। ਪੌਣਾ ਕੁ ਘੰਟਾ ਉਡੀਕਣ ਪਿੱਛੋਂ ਨਾਲੇ ਦਾ ਸੀਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੁੰਦਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਹਣੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਜਾ ਕੀਤੇ।

View attachment 21705

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਹਣੀ ਸਾਹਿਬ, ਮਨੀਮਾਜਰਾ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕੋਹਨੀ ਸਾਹਿਬ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਸਬੇ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ ਮੰਦਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮਾਤਾ ਮਨਸਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਭੈਂਸਾ ਟਿੱਬਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। (1)



ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ 1746 (ਵਿਕਰਮ ਸੰਵਤ) ਵਿੱਚ ਰੋਪੜ ਤੋਂ ਸ਼੍ਰੀ ਕੋਹਨੀ ਸਾਹਿਬ ਆਏ ਸਨ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਲੜਕੀ ਅਨਪੂਰਨਾ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਇੱਥੇ 17 ਪਹਿਰ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਅਨਪੂਰਨਾ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆਈਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਛਕਾਇਆ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇੱਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਇਕ ਮੰਦਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸੱਚੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਆਵੇਗਾ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।।(2)(3)()(5)

References





ਇਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਹੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਸੀ। ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਏਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਲਗਿਆ ਪਰ ਜਦ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲ ਖਿਚਵੇਂ ਪਿਆਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭਵਨ ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਪਈ ਤਾਂ ਦਿਲ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਸਾਰੀ ਥਕਾਵਟ ਲਹਿ ਗਈ।

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ (ਮਨੀਮਾਜਰਾ)

View attachment 21706

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਮਨੀ ਮਾਜਰਾ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ (ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ) ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਚੰਡੀਗੜ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ; ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਰਾਇ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦੀ ਰਹਾਇਸ਼ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ। ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ "ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼" ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 4715-4718 'ਤੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: "ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੇ ਸਪੁੱਤਰ ਬਾਬਾ ਰਾਮ ਰਾਇ ਜੀ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਜੀ (ਮਾਤਾ ਮਲੂਕੀ) ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਕੇ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਤੋਂ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਆ ਕੇ ਰੁਕੇ। ਇੱਥੇ ਰਾਮ ਰਾਏ ਨੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਇਤ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ "ਮਿੱਟੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੀ" ਦੀ ਥਾਂ "ਮਿੱਟੀ ਬੇ-ਇਮਾਨ ਦੀ" ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸੀ। ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਨਿਰਾਦਰ ਨਾ ਸਹਾਰ ਸਕੀ ਅਤੇ ਰਾਮ ਰਾਇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਆ ਗਈ। ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਆ ਕੇ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪੂਜਾ ਅਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੇਲੇ ਬਣ ਗਏ।

ਇੱਕ ਵਾਰ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਥੰਮ ਟੁੱਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਚੇਲੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਧਨੀ ਵਿਅਕਤੀ ਭਾਰ ਮੱਲ ਕੋਲ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਪਰ ਭਾਰ ਮੱਲ ਨੇ ਇਸ ਵੱਲ ਕੋਈ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚੇਲੇ ਨੂੰ ਗਰੀਬੂ ਜੱਟ ਕੋਲ ਭੇਜਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬੇਰ ਦੇ ਦਰਖਤ ਦਾ ਤਣਾ ਕੱਟ ਕੇ ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਥੰਮ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਮਾਤਾ ਜੀ ਉਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਪੁੱਛੀ। ਗਰੀਬੂ ਨੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸ ਦੀਆਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਰਾਜੇ ਦੀ ਪਰਜਾ ਨਾ ਬਣ ਜਾਣ ਸਗੋਂ ਰਾਜੇ ਬਣ ਜਾਣ। ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਰਾਜਾ ਬਣੇਗਾ ਅਤੇ ਭਾਰ ਮੱਲ ਉਸਦੇ ਅਧੀਨ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਦੇ ਵਰਦਾਨ ਨਾਲ, ਗਰੀਬੂ ਜੱਟ ਰਾਜਾ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰ ਮੱਲ ਕਿਰਾਏਦਾਰ।

ਕਵੀ ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਕੌਸ਼ਲ ਸਾਹਿਤ ਸਿਰਜਣਾ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਸ਼ਹੀਦ ਬਿਲਾਸ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸੰਮਤ 1745 ਬਿਕਰਮੀ 28 ਕੱਤਕ ਸੁਦੀ 15 ਨੂੰ ਭੰਗਾਣੀ ਦੇ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਵਿਖੇ ਆਏ ਅਤੇ ਕਪਾਲ ਮੋਚਨ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਰਾਣੀ ਰਾਏਪੁਰ ਪਹੁੰਚੇ। ਮੱਘਰ ਵਦੀ 10 ਸੰਮਤ 1745 ਬਿਕਰਮੀ ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਦਾ ਸਥਾਨ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਵਿੱਚ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਵੇਗੀ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰ ਆਉਣਗੇ।

ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਜਿੱਥੇ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ । ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਮਨੀਮਾਜਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਫਨ ਰਿਪਬਲਿਕ ਸਿਨੇਮਾ ਤੋਂ ਸੜਕ ਸਿੱਧੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ 700 ਮੀਟਰ ਬਾਅਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੋਹਨੀ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਅਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨਵਤੇਜ ਕੋਲ ਮੋਹਾਲੀ ਪਹੁੰਚੇ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਮੇਰੇ ਦੋਨੋਂ ਕੁੜਮ ਵੀ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਮੇਰੇ ਪੋਤਰੇ ਗੁਰਸਰਤਾਜ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਤੇਜਵੀਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪੋਤਰੀ ਜੋ ਬੰਗਲੌਰ ਤੋਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਹੀ ਫਲਾਈਟ ਫੜ ਕੇ ਆਈ ਸੀ, ਸਭ ਸਾਡਾ ਵਿਆਹ ਦਾ ਪੰਜਾਹਵਾਂ ਸਾਲ ਮਨਾਉਣ ਲਰੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
Thank you Dr. Grewal for sharing this historical information about Koohni Sahib and Manji Sahib. Although I have spent my younger years in Chandigarh, I am a bit ashamed to admit that I was not aware of these historical sites nearby while I was growing up but I did visit Nada Sahib Gurudawara ( located at the periphery of Mani Majra) quite frequently. The 10th Guru Sahib stayed at Nada sahib perhaps on his way to Paunta Sahib. Even now when ever I visit Chandigarh, I do visit this historical gurudarwara (Nada Sahib).

I notice in your narrative there is no mention of Nada sahib; how does it fit in your outline that retraces Guru Sahibs pathways through this area around Mani Majra ( near Punchkula/ Chandigarh). WJKK WJKF
 

dalvinder45

SPNer
Jul 22, 2023
588
36
79

Punjabi:ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦਾ ਚੱਕ ਨਾਨਕੀ ਤੋਂ ਪਾਉਂਟਾ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਵਾਪਸੀ-3​

This article on Sikh Philosophy net is on Nadha Sahib. You are requested to go through all the 13 articles of this visit and you will enjoy these.
 

dalvinder45

SPNer
Jul 22, 2023
588
36
79
We visited Gurdwara Koohni Sahib Mani Majra yesterday on 8/12/2023 and photographed elaborately. Gurdwara is splendidly built by Baba Harkhowal ji however its appears like a Dera rather than a Gurdwara. Photo of Baba Harkhowal Ji was seen just along side Guru Nanak Dev Ji and again Sri guru Granth sahib was placed on a lower pedestal in Bhora sahib which is against Sikh Maryada. Guru Nanak Dev Ji, Guru Gobind Singh Ji and Sri Guru Granth Sahib ji have to on a higher pedestal or platform than any other individual. Even in Dera you cannot change this but this is a historical Gurdwara. This must be corrected without delay and it should be a historical place only and not a dera where true Sikhs or persons from other deras rarely go as the place has not got the religious sanctity.

1691902449006.jpeg
1691902501189.jpeg

Internal Gate of Gurdwara Koohni sahib Mani Majra
1691902576953.jpeg

Gurdwara Koohni Sahib Mani Majra
 

dalvinder45

SPNer
Jul 22, 2023
588
36
79
Visited Gurdwara Manji Sahib Mani Majra again. It ia veery close to Panchkula and next to old fort in Mani Majra. A very well maintained Gurdwara which following Sikh traditions sincerely. I enjoyed the Katha at 8 AM which was very impressive. I took some more photographs ut of which one is posted below
1692791414267.jpeg
 

❤️ CLICK HERE TO JOIN SPN MOBILE PLATFORM

❤️ CLICK HERE TO JOIN SPN MOBILE PLATFORM

📌 For all latest updates, follow the Official Sikh Philosophy Network Whatsapp Channel:
Top