☀️ JOIN SPN MOBILE
Forums
New posts
Guru Granth Sahib
Composition, Arrangement & Layout
ਜਪੁ | Jup
ਸੋ ਦਰੁ | So Dar
ਸੋਹਿਲਾ | Sohilaa
ਰਾਗੁ ਸਿਰੀਰਾਗੁ | Raag Siree-Raag
Gurbani (14-53)
Ashtpadiyan (53-71)
Gurbani (71-74)
Pahre (74-78)
Chhant (78-81)
Vanjara (81-82)
Vaar Siri Raag (83-91)
Bhagat Bani (91-93)
ਰਾਗੁ ਮਾਝ | Raag Maajh
Gurbani (94-109)
Ashtpadi (109)
Ashtpadiyan (110-129)
Ashtpadi (129-130)
Ashtpadiyan (130-133)
Bara Maha (133-136)
Din Raen (136-137)
Vaar Maajh Ki (137-150)
ਰਾਗੁ ਗਉੜੀ | Raag Gauree
Gurbani (151-185)
Quartets/Couplets (185-220)
Ashtpadiyan (220-234)
Karhalei (234-235)
Ashtpadiyan (235-242)
Chhant (242-249)
Baavan Akhari (250-262)
Sukhmani (262-296)
Thittee (296-300)
Gauree kii Vaar (300-323)
Gurbani (323-330)
Ashtpadiyan (330-340)
Baavan Akhari (340-343)
Thintteen (343-344)
Vaar Kabir (344-345)
Bhagat Bani (345-346)
ਰਾਗੁ ਆਸਾ | Raag Aasaa
Gurbani (347-348)
Chaupaday (348-364)
Panchpadde (364-365)
Kaafee (365-409)
Aasaavaree (409-411)
Ashtpadiyan (411-432)
Patee (432-435)
Chhant (435-462)
Vaar Aasaa (462-475)
Bhagat Bani (475-488)
ਰਾਗੁ ਗੂਜਰੀ | Raag Goojaree
Gurbani (489-503)
Ashtpadiyan (503-508)
Vaar Gujari (508-517)
Vaar Gujari (517-526)
ਰਾਗੁ ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ | Raag Dayv-Gandhaaree
Gurbani (527-536)
ਰਾਗੁ ਬਿਹਾਗੜਾ | Raag Bihaagraa
Gurbani (537-556)
Chhant (538-548)
Vaar Bihaagraa (548-556)
ਰਾਗੁ ਵਡਹੰਸ | Raag Wadhans
Gurbani (557-564)
Ashtpadiyan (564-565)
Chhant (565-575)
Ghoriaan (575-578)
Alaahaniiaa (578-582)
Vaar Wadhans (582-594)
ਰਾਗੁ ਸੋਰਠਿ | Raag Sorath
Gurbani (595-634)
Asatpadhiya (634-642)
Vaar Sorath (642-659)
ਰਾਗੁ ਧਨਾਸਰੀ | Raag Dhanasaree
Gurbani (660-685)
Astpadhiya (685-687)
Chhant (687-691)
Bhagat Bani (691-695)
ਰਾਗੁ ਜੈਤਸਰੀ | Raag Jaitsree
Gurbani (696-703)
Chhant (703-705)
Vaar Jaitsaree (705-710)
Bhagat Bani (710)
ਰਾਗੁ ਟੋਡੀ | Raag Todee
ਰਾਗੁ ਬੈਰਾੜੀ | Raag Bairaaree
ਰਾਗੁ ਤਿਲੰਗ | Raag Tilang
Gurbani (721-727)
Bhagat Bani (727)
ਰਾਗੁ ਸੂਹੀ | Raag Suhi
Gurbani (728-750)
Ashtpadiyan (750-761)
Kaafee (761-762)
Suchajee (762)
Gunvantee (763)
Chhant (763-785)
Vaar Soohee (785-792)
Bhagat Bani (792-794)
ਰਾਗੁ ਬਿਲਾਵਲੁ | Raag Bilaaval
Gurbani (795-831)
Ashtpadiyan (831-838)
Thitteen (838-840)
Vaar Sat (841-843)
Chhant (843-848)
Vaar Bilaaval (849-855)
Bhagat Bani (855-858)
ਰਾਗੁ ਗੋਂਡ | Raag Gond
Gurbani (859-869)
Ashtpadiyan (869)
Bhagat Bani (870-875)
ਰਾਗੁ ਰਾਮਕਲੀ | Raag Ramkalee
Ashtpadiyan (902-916)
Gurbani (876-902)
Anand (917-922)
Sadd (923-924)
Chhant (924-929)
Dakhnee (929-938)
Sidh Gosat (938-946)
Vaar Ramkalee (947-968)
ਰਾਗੁ ਨਟ ਨਾਰਾਇਨ | Raag Nat Narayan
Gurbani (975-980)
Ashtpadiyan (980-983)
ਰਾਗੁ ਮਾਲੀ ਗਉੜਾ | Raag Maalee Gauraa
Gurbani (984-988)
Bhagat Bani (988)
ਰਾਗੁ ਮਾਰੂ | Raag Maaroo
Gurbani (889-1008)
Ashtpadiyan (1008-1014)
Kaafee (1014-1016)
Ashtpadiyan (1016-1019)
Anjulian (1019-1020)
Solhe (1020-1033)
Dakhni (1033-1043)
ਰਾਗੁ ਤੁਖਾਰੀ | Raag Tukhaari
Bara Maha (1107-1110)
Chhant (1110-1117)
ਰਾਗੁ ਕੇਦਾਰਾ | Raag Kedara
Gurbani (1118-1123)
Bhagat Bani (1123-1124)
ਰਾਗੁ ਭੈਰਉ | Raag Bhairo
Gurbani (1125-1152)
Partaal (1153)
Ashtpadiyan (1153-1167)
ਰਾਗੁ ਬਸੰਤੁ | Raag Basant
Gurbani (1168-1187)
Ashtpadiyan (1187-1193)
Vaar Basant (1193-1196)
ਰਾਗੁ ਸਾਰਗ | Raag Saarag
Gurbani (1197-1200)
Partaal (1200-1231)
Ashtpadiyan (1232-1236)
Chhant (1236-1237)
Vaar Saarang (1237-1253)
ਰਾਗੁ ਮਲਾਰ | Raag Malaar
Gurbani (1254-1293)
Partaal (1265-1273)
Ashtpadiyan (1273-1278)
Chhant (1278)
Vaar Malaar (1278-91)
Bhagat Bani (1292-93)
ਰਾਗੁ ਕਾਨੜਾ | Raag Kaanraa
Gurbani (1294-96)
Partaal (1296-1318)
Ashtpadiyan (1308-1312)
Chhant (1312)
Vaar Kaanraa
Bhagat Bani (1318)
ਰਾਗੁ ਕਲਿਆਨ | Raag Kalyaan
Gurbani (1319-23)
Ashtpadiyan (1323-26)
ਰਾਗੁ ਪ੍ਰਭਾਤੀ | Raag Prabhaatee
Gurbani (1327-1341)
Ashtpadiyan (1342-51)
ਰਾਗੁ ਜੈਜਾਵੰਤੀ | Raag Jaijaiwanti
Gurbani (1352-53)
Salok | Gatha | Phunahe | Chaubole | Swayiye
Sehskritee Mahala 1
Sehskritee Mahala 5
Gaathaa Mahala 5
Phunhay Mahala 5
Chaubolae Mahala 5
Shaloks Bhagat Kabir
Shaloks Sheikh Farid
Swaiyyae Mahala 5
Swaiyyae in Praise of Gurus
Shaloks in Addition To Vaars
Shalok Ninth Mehl
Mundavanee Mehl 5
ਰਾਗ ਮਾਲਾ, Raag Maalaa
What's new
New posts
New media
New media comments
New resources
Latest activity
Videos
New media
New comments
Library
Latest reviews
Donate
Log in
Register
What's new
New posts
Menu
Log in
Register
Install the app
Install
Welcome to all New Sikh Philosophy Network Forums!
Explore Sikh Sikhi Sikhism...
Sign up
Log in
Discussions
New to Sikhism
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨ ਚਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲਦਾਖ -1
JavaScript is disabled. For a better experience, please enable JavaScript in your browser before proceeding.
You are using an out of date browser. It may not display this or other websites correctly.
You should upgrade or use an
alternative browser
.
Reply to thread
Message
<blockquote data-quote="dalvinder45" data-source="post: 225482" data-attributes="member: 26009"><p><strong>ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ </strong></p><p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23010[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify">ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਦ ਸਾਡਾ ਅਗਲਾ ਸਫਰ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਰਾਮਦਾਸ, ਅਜਨਾਲਾ, ਧਰਮਕੋਟ, ਸੌੜੀਆਂ, ਵੈਰੋਕੇ, ਰਾਮਤੀਰਥ, ਵੇਰਕਾ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਥਾਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਹਨ।</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong>ਰਾਮਦਾਸ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਰਾਮਦਾਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਹੈ।ਹੈ। ਇਹ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 50 ਕਿ.ਮੀ. ਦੂਰ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ - ਵੇਰਕਾ - ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ - ਰਾਮਦਾਸ - ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ - ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ) ਅਤੇ ਹਰ ਮੌਸਮ ਦੀ ਕੰਕਰੀਟ ਸੜਕ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ - ਅਜਨਾਲਾ - ਰਾਮਦਾਸ - ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ - ਮਜੀਠਾ - ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ - ਰਾਮਦਾਸ) ਰਾਹੀਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਰਾਮਦਾਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ (ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਕੋਰੀਡੋਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ) 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। । 2001 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ।6॥ ਰਾਮਦਾਸ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 5790 ਸੀ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਬਲ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 1518 ਵਿਚ ਇਸ ਸਥਾਨ ਤੇ ਚਰਨ ਪਾਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਮਦਾਸ ਦੇ ਪਾਸਿਓਂ ਲੰਘਦੇ ਰਾਵੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ । ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਹੋਏ। ਰਾਮਦਾਸ ਨਗਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਚੌਥੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਝੰਡਾ ਨੂੰ ਅਸੀਸ ਦੇਣ ਲਈ ਉੱਥੇ ਗਏ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਨਗਰ ਦਾ ਨਾਮ ਝੰਡਾ ਰਾਮਦਾਸ ਰੱਖਿਆ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਇੱਥੇ ਆਏ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 22 ਸਾਲ ਇੱਥੇ ਬਿਤਾਏ ਅਤੇ ਘੋਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸਸਕਾਰ ਇੱਥੇ ਛੇਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਦੋ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ (ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ) ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧ (ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧਾਂ)। (5)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23011[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong> ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਰਾਮਦਾਸ</strong></p> <p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23012[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong>ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਰਾਮਦਾਸ ਵਿਖੇ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ</strong></p> <p style="text-align: justify">ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਵੱਲ 45 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਕਸਬਾ ਝੰਡਾ ਰਮਦਾਸ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੱਥੂਨੰਗਲ ਤੋਂ ਰਾਮਦਾਸ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖਰੀ 21 ਸਾਲ 11 ਮਹੀਨੇ 13 ਦਿਨ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਉਸ ਥਾਂ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਿਮਰਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਗਾਇਨ ਕੀਤੇ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਘੋਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕਸਬੇ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਦਾ ਬਿਸਤਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। (6)(7)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਸ਼ਾਂਤ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਇਕ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਵਿਚ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀ ਸਲੈਬ ਹੈ ਜਿਸ 'ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਅਰਦਾਸ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਮੋਟੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਵਾਲੇ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੂਹ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੋ-ਮੰਜ਼ਲਾ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੇ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। (6)(7) (8)(9) (10)</p> <p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23013[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong> ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲੈਣ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ</strong></p> <p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23014[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong> ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਵੱਲ 45 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਕਸਬਾ ਝੰਡਾ ਰਮਦਾਸ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੱਥੂਨੰਗਲ ਤੋਂ ਰਾਮਦਾਸ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖਰੀ 21 ਸਾਲ 11 ਮਹੀਨੇ 13 ਦਿਨ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਉਸ ਥਾਂ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਿਮਰਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਗਾਇਨ ਕੀਤੇ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਘੋਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕਸਬੇ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਦਾ ਬਿਸਤਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। (6)(7)</p> <p style="text-align: justify">ਸ਼ਾਂਤ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਇਕ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਵਿਚ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀ ਸਲੈਬ ਹੈ ਜਿਸ 'ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਅਰਦਾਸ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਮੋਟੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਵਾਲੇ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੂਹ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੋ-ਮੰਜ਼ਲਾ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੇ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। (6)(7) (8)(9) (10)</p> <p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23015[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong>ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅੱਗੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਭਾਈ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪੱਕੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਬਣ ਗਏ। ਬਟਾਲਾ ਤੋਂ 6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਚਲ ਵਿਖੇ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੋਏ ਅਪਣੇ ਵਿਆਹ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਮਾਰਗ ਤੋਂ ਭਟਕਾਇਆ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਰਤਾਰੁਰ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਨਿਵਾਸ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਤੋਂ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ, ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਾਤਾ ਸੁਲੱਖਣੀ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਅਤੇ ਲਖਮੀ ਦਾਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਰਹੇ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਉੱਤਮਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਸਮੇਂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਦੇ ਨੇੜੇ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਆ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਰਹਿੰਦੇ ਰਹੇ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਨੀਂਹ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਰੱਖੀ ਸੀ। ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ, ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ, ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਅਰਥਾਤ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਡੇਢ ਸਾਲ ਲਈ ਇਕਾਂਤ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕਾਂਤ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਨਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਲਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਈਰਖਾ ਅਤੇ ਵੈਰ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਆਖਰਕਾਰ ਅਗਲੇ ਗੁਰੂ ਹੋਣਗੇ। ਪਰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨਾਲ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਾਸਰਕੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਕਲੌਤੇ ਬੱਚੇ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਬਣੇ। ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਨੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਨੂੰ ਰੋਟੀ, ਕੱਚਾ ਪਿਆਜ਼ ਅਤੇ ਮੱਖਣ-ਦੁੱਧ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ (1563-1606) ਪੰਜਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸਦਾ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।</p> <p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23016[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong> ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਤ ਸਿਪਾਹੀ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਵਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਕੋਲ ਭੇਜਿਆ। ਉਹ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਲਈ ਭੋਜਨ ਲੈ ਗਈ। ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਨੇ ਇੱਕ ਪਿਆਜ਼ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮੁੱਠੀ ਮਾਰ ਕੇ ਭੰਨਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਯੋਧਾ ਸੰਤ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੰਨੇਗਾ ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਇਸ ਪਿਆਜ਼ ਨੂੰ ਭੰਨਿਆਂ ਹੈ। ਜਦੋਂ 16 ਅਗਸਤ 1604 ਨੂੰ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸੰਕਲਿਤ ਅਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗ੍ਰੰਥੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਾਠ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤਾ।</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ ਦਾ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ, ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਦੋ ਤਲਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮੀਰੀ ਅਤੇ ਪੀਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਅਕਾਲ ਬੁੰਗਾ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਵਿਖੇ ਬਾਉਲੀ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਉਸ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਹੋਈ। ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਉਹ ਬੇਰ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਅੱਜ ਵੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅਹਾਤੇ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਭਾਈ ਬੁੱਢਾ 125 ਸਾਲ ਦੇ ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਬੁਢਾਪੇ ਤੱਕ ਜੀਉਂਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰਾਂ ਗੁਰੂਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ ਦਾ ਤਿਲਕ ਲਾਉਣ ਦਾ ਵਿਲੱਖਣ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ । ਉਹ ਪੂਰੀ ਲਗਨ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਪਵਿੱਤਰ ਜੀਵਨ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਬਣੇ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਹੇਠ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਵਿਖੇ ਬਾਉਲੀ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਵਰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੌ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਆਦਰਸ਼ ਸਿੱਖ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਾਥੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸਤਿਕਾਰਤ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸੰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹੈੱਡ ਗ੍ਰੰਥੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ (1551-1637) ਦੇ ਨਾਲ 1609 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਨੀਂਹ ਵੀ ਰੱਖੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਵੀ ਸਿਮਰਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਛੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵੱਲੋਂ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਹੋਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਬੇਰੀ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਜਿਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠ ਕੇ ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਅੱਜ ਵੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇੱਕ ਬੀੜ ਜਾਂ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ ਬੀੜ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਿਨ ਝੰਡਾ ਰਾਮਦਾਸ, ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਮਦਾਸ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਭਾਈ ਭਾਨਾ ਦੁਆਰਾ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ, ਵਿਖੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲੇ 6 ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੱਕ ਪਹਿਲੇ 5 ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦਾ ਟਿੱਕਾ ਸਮਾਗਮ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਜੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹਾਨ ਪੜਪੋਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਨੇ 7ਵੇਂ, 8ਵੇਂ, 9ਵੇਂ ਅਤੇ 10ਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਨੂੰ ਟਿੱਕਾ ਲਗਾਇਆ।</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ 125 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1631 ਈ: ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (1595-1644) ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿੱਚ ਝੰਡਾ ਰਾਮਦਾਸ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੀ ਦੇਹ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਝੰਡਾ ਰਾਮਦਾਸ ਵਿਖੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਚਿਖਾ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਉਸਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਾਧ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਾਇਮ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਅੰਤ ਆਇਆ, 16 ਨਵੰਬਰ 1631 ਨੂੰ, ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਆਪਣੇ ਬਿਸਤਰ 'ਤੇ ਸਨ। ਗੁਰਬਿਲਾਸ ਛੇਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਅਰਥੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੋਢਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਨੇ ਗੁਰਬਿਲਾਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇਣ ਲਈ, ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਪਾਠ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਪਾਠ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਭਾਈ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਭਾਨਾ ਨੂੰ ਦਸਤਾਰ ਭੇਟ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤੀ ਕੀਤੀ। ਰਾਮਦਾਸ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਦੋ ਅਸਥਾਨ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਜਿੱਥੇ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। (1)(2)(3)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਚਾਰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕੱਥੂਨਾਗਲ ਅਤੇ ਰਾਮਦਾਸ ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਹਨ (ੳ) ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ, ਕੱਥੂਨਾਗਲ (ਅ) ਡੇਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕੱਥੂਨੰਗਲ (ੲ) ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਰਾਮਦਾਸ। (ਸ) ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਰਾਮਦਾਸ। (4)(5)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong>ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਮਜੀਠਾ-3 ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ; ਮਜੀਠਾ ਦਿਹਾਤੀ ਤੋਂ 3 ਕਿ.ਮੀ. ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 234 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਕੱਥੂਨੰਗਲ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 143502 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ ਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਹੈ। ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ। 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 3898 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 751 ਹੈ। (1) ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ ਦਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਕਥਾਨਾਗਲ ਗਏ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਭਾਈ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਚਰਿੱਤਰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। (2)</p> <p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23017[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong> ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਕੱਥੂਨੰਗਲ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਬਟਾਲਾ ਰੋਡ 'ਤੇ ਇਕ ਮਹਿੰਗੀ ਉੱਚੀ ਕੰਧ ਵਾਲੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਲੰਗਰ ਹਾਲ, ਇਕ ਬਰਾਬਰ ਵੱਡਾ ਸੰਗਤੀ ਹਾਲ, ਇਕ ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਲਈ ਕਈ ਕਮਰੇ ਹਨ। ਅਕਤੂਬਰ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ 'ਤੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਰੌਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਰੋਹ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। (2) ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸੰਗਤ ਵੱਲੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਮੇਲਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਕੀਰਤਨ ਨਿਰੰਤਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਮੈਚ ਵੀ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਕੱਥੂ ਨੰਗਾ ਲਿਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਐਕਟ ਦੀ ਧਾਰਾ 85 ਅਧੀਨ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹੈ।</p><p></p><p><strong>ਡੇਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਕਥੁਨਾਗਲ</strong></p><p></p><p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23018[/ATTACH][ATTACH=full]23019[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong> ਡੇਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਕਥੁਨਾਗਲ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਡੇਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਕੱਥੂਨਗਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਹਾਈਵੇਅ ਦੇ ਪਾਰ ਥੋੜੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਕ ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਸਤ ਹਾਈਵੇਅ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਲੰਗਰ ਹਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਛੋਟੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਨਾਮ ਹਾਈਵੇ ਦੇ ਪਾਰ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਕਮਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ ਸਨ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪਤਾ ਹੈ ਫ2੍ਹੰ+੍ਰਾਂਘ, ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ, ਪੰਜਾਬ 143502, ਫ਼ੋਨ 097792 61440 (5)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong>ਸੌੜੀਆਂ</strong></p> <p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23020[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong> ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਪਿੰਡ ਸੌੜੀਆਂ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਸੌੜੀਆਂ ਪਿੰਡ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਅਜਨਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਅਜਨਾਲਾ ਤੋਂ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ 32 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। 2009 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੌੜੀਆਂ ਪਿੰਡ ਇੱਕ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰਫਲ 365 ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 212 ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ 1,156 ਹੈ। 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੌੜੀਆਂ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਥਾਨ ਕੋਡ 037287 ਹੈ ਅਤੇ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 143108 ਹੈ। ਅਜਨਾਲਾ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਸੌੜੀਆਂ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। (1)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਸੌੜੀਆਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਮੱਧਯੁਗੀ ਸਮਾਰਕ, ਅਸਥਾਨ, ਮਸਜਿਦਾਂ ਅਤੇ ਮਕਬਰੇ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਦਿੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਗਲੀਆਂ ਤੰਗ ਹਨ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸਾਕੀ ਨਾਲੇ ਦੇ ਕੰਢੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਅਜਨਾਲਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਵਗਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੂਸ਼ਿਤ ਨਾਲੇ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਸੌੜੀਆਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਦਾਸੀ ਵਿੱਚ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੇ ਰਸਤੇ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀ ਪਰ 1986 ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਵੱਡੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੇਖ ਮਾਲੋ, ਪਠਾਨ ਉਬਰੇ ਖਾਂ ਨਾਲ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਏ।</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong>ਸ਼ੇਖ ਮਾਲੋ</strong></p> <p style="text-align: justify">ਸ਼ੇਖ ਮਾਲੋ ਰੱਬ ਤੋਂ ਡਰਨ ਵਾਲਾ ਇਨਸਾਨ ਸੀ। ਉਹ ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੋਵੇਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਸੱਚ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਕੋਲ ਆਇਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਪਰ ਹੋਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਨੇ ਕਈ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ: “ਕੀ ਹਿੰਦੂ ਵੱਡਾ ਹੈ ਜਾਂ ਤੁਰਕ? ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੰਗਾ ਕੌਣ ਹੈ? ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ? ਹਰ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਿਉਂ ਕਰਦਾ ਹੈ?”</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ: “ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕੋ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਇੱਕੋ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਜੋਤਿ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਬਲ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। 1ਓ, ਖੁਦਾ, ਰਾਮ ਜਾਂ ਰਹੀਮ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਰੇ ਇੱਕੋ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ। ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ਉਹ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹੋਣ, ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, । ਜਦੋਂ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚਦਾ । ਜੋ ਬਚਿਆ ਹੈ ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ: ਇਹ ਅੱਲ੍ਹਾ, ਅਕਾਲ ਜਾਂ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਕੋਈ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਸਭ ਝੂਠ ਹੈ। (ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ੪੦-੬੩-੬੬)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਸਿਰਫ਼ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਹੈ। ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਲਹੂ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕੋ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਲ੍ਹਾ ਜਾਂ ਰਾਮ ਨੇ ਉਸੇ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ਾਂ, ਪਹਿਰਾਵੇ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਆਪਣੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਕਿਸਮ ਦਾ ਆਚਰਣ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਉਸੇ ਇੱਕੋ ੋ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੁਆਰਾ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਅਨੁਭਵ ਹੋਣੇ ਹਨ।</p> <p style="text-align: justify">ਸ਼ੇਖ ਮਾਲੋ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਰੱਬ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖੀਏ। "ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਰੱਬ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪਾਬੰਦੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।" (ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ 40-72)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀ ਉਸਤਤ ਕਰੋ, ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਮਿੱਠੇ ਆਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੋ, ਗੁੱਸੇ ਅਤੇ ਦੁਖਾਂਤ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰਹੋ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਦਇਆ ਕਰੋ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਮਿਲੇਗੀ। ਰੱਬ ਦੇ ਭਗਤ ਉਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੋ। ਕਲਯੁਗ ਦੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਉਸਤਤਿ ਕਰੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਰ ਪਾਸੇ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲੇਗਾ। ਕ੍ਰੋਧ ਅਤੇ ਦੁਖਾਂਤ, ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਸਮਝੋ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਜੋ ਸੱਚੇ ਹਨ ਉਹ ਸੱਚ ਬੋਲਣਗੇ; ਕੋਮਲ ਦਿਲ ਵਾਲੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਕਰਨਗੇ। ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋ. (ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, 74-75) ਮਾਲੋ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪੀਰ ਮੰਨ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਦਿਨ ਰਿਹਾ।</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong>ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਸ਼ੇਖ ਮਾਲੋ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੁਰੀਦ ਉਬਾਰੇ ਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਫਲਸਫੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਉਬਾਰੇ ਖਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਪਰਖਣ ਲਈ ਗਿਆ। ‘ਸਲਮਾ ਲੇਕੁਮ’ ਕਹਿ ਕੇ ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕੀ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦਾ ਫਲਸਫਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਧਰਮ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ?” ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, "ਪ੍ਰੇਮ ਅਤੇ ਸਚਿਆਰ ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਦੀ ਅਸਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਵਲ ਉਸਦਾ ਧਰਮ ਹੀ ਮਹਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਕੇਵਲ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਗਿਆਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ; ਪਰ ਇਹ ਇੱਕ ਝੂਠਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, “ਸਚਿਆਰ ਹੋ ਕੇ ਮਨ ਦੇ ਮੂਲ ਤੋਂ ਸਿਮਰਨ ਕਰੋ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਦਾ ਜ਼ੁਬਾਨ ਤੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਰਹੇ। ਸੰਤ ਜਨਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਰੱਖੋ। ਸਾਰੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਓ। ਰੱਬ ਸਭ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੇਵਲ ਮੂਰਖ ਅਤੇ ਝੂਠੇ ਹੀ ਦਾਅਵੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਮੌਤ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਸੱਚਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਹੀ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹੈ। (ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, 41-70) (3) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਕਾਇਲ ਹੋ ਕੇ ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਬਣ ਗਏ। (2)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong>ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਕੱਟੜ ਮੁਸਲਮਾਨ, ਫਕੀਰ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਚੇਲਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ 'ਤੇ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਦੁਖੀ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਬੋਲਿਆ, "ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਹਿੰਦੂ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਕਿਉਂ ਬਣ ਗਏ ਹੋ?" ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਨਾਨਕ ਨਾ ਹਿੰਦੂ ਹੈ ਨਾ ਮੁਸਲਮਾਨ; ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਬ੍ਰਹਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਮਾੜਾ ਸ਼ਬਦ ਕਹਿਣਾ ਬੁਰਾਈ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਖੁਦ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਰਾਏ ਬਣਾਓ।” ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਉਬਾਰੇ ਖਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਲਏ ਪਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਫਕੀਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਸਾਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੇ ਹਨ। ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਦੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨ 'ਤੇ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਛੂਹਿਆ। ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਨੇ ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਫਕੀਰ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਜਿਸਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤੇ ਸਨ ।</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਕਾਰਨ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਕਿਉਂ ਰੱਖਦੇ ਹੋ? ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਜਾਇਦਾਦ 'ਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਕਬਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕਿਹੜਾ ਦੇਸ਼ ਖੋਹ ਲਿਆ ਹੈ? ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਹੜੀ ਜਾਇਦਾਦ ਲੈ ਲਈ ਹੈ? ਤੇਰੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਕਿਉਂ ਹੈ? ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਇਹ ਦੱਸੋ।” ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ। ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸ਼ੇਖ ਜੀ! ਤੁਸੀਂ ਚੁੱਪ ਕਿਉਂ ਬੈਠੇ ਹੋ। ਹੁਣ ਕੁਝ ਬੋਲੋ।" ਸ਼ੇਖ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਬੋਲਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਪਰ ਪੁੱਛਿਆ, "ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਹੋ?" ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ, “ਸ਼ੇਖ ਜੀ! ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਕੱਚਾ ਪੀਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦਾ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਕੇਵਲ ਹੰਕਾਰ ਹੀ ਭਰਿਆ ਹੈ। ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਗੁਆ ਲਈ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਸਦਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਹੀ ਅਸਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ”। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਕੇ ਸਹੀ ਮਾਰਗ ਪਾਇਆ । ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਗੁੱਸਾ ਦੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। (ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼: 87) ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਗੁਰੂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਪਿਆ, "ਪਿਆਰੇ ਤਪਾ! ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰਨਾ। ਮੈਂ ਭੁੱਲੇ ਹੋਏ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਰੇ ਬੁਰਾ ਬੋਲਿਆ। ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਕ ਹਿੰਦੂ ਸਮਝ ਕੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਅਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਖਰੇ ਹੋ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੇਖ ਕੇ ਤੇ ਸੁਣ ਕੇ ਹੁਣ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਚੇਲਾ ਬਣ ਗਿਆ। (3)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong>ਹਵਾਲੇ</strong></p> <p style="text-align: justify">1. ਅਜਨਾਲਾ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸੌੜੀਆਂ ਙ ਵਲਿਲੳਗੲਨਿਡੋ.ਨਿ.</p> <p style="text-align: justify">2. ਪੁਨੀਤਇੰਦਰ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸੌੜੀਆਂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਲੈਸਡ ਟ੍ਰੇਲ (ਪੰਜਾਬ), ਲੋਨਲੀ ਪਲੈਨੇਟ ਗਲੋਬਲ ਲਿਮਿਟੇਡ, ਪੰਜਾਬ ਅਕਤੂਬਰ 2019, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੰਨਾ 66-67</p> <p style="text-align: justify">3. ਡਾ: ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਸਿੰਘ, ਜੀਵਨ ਚਰਿਤਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਦਿੱਲੀ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੋਰਡ, ਦਿੱਲੀ, ਪੰਨਾ 379-382</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong> ਵੈਰੋਕੇ</strong></p> <p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23021[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong> ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ, ਵੈਰੋਕੇ ਅਜਨਾਲਾ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਵੈਰੋਕੇ ਪਿੰਡ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਲੋਪੋਕੇ ਤੋਂ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਸਥਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਯਾਤਰਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਦੇ ਘਰ ਆਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੀਆਂ ਜੀ ਭੀਲੋਵਾਲ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਛੱਡਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਹੇ "ਬੀਬੀ ਵਸੇ ਦਮਦਮ ਮੀਆਂ ਭੀਲੋਵਾਲ, ਸੁੰਜੇ ਮਹਲ ਦਰਾਣੇ, ਬਰਕਤ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ" ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੇਕਰ ਉਹ ਮੀਆਂ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਭੀਲੋਵਾਲ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਏ। ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਜੀ ਵੀ ਭੀਲੋਵਾਲ ਤੋਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਵੇਰੋਕੇ ਵਿਖੇ ਸੁੱਕੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ 'ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਛਾਂ ਵਾਲੇ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਬੈਠਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸੁੱਕੇ ਤਣੇ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਨੇ ਬੇਰ ਦੇ ਸੁੱਕੇ ਤਣੇ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਡੋਲ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਤਣਾ ਦੋਹਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਹਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਪੈ ਗਿਆ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਨਾਲ ਬਚਨ ਬਿਲਾਸ ਕੀਤੇ।ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਦੀ ਕਬਰ ਹੁਣ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬੇ ਦੀ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ, ਇਸ ਸਥਾਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋ ਬੇਰ ਅਜੇ ਵੀ ਹਰੇ ਭਰੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਸਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਰਗਾਕਾਰ ਕਮਰਾ, 1920 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਸੁਨਹਿਰੀ ਚੋਟੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਮਲ ਦੇ ਗੁੰਬਦ ਦੁਆਰਾ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਚੌਰਸ ਕਮਰੇ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਹੈ।ਹੋਰ ਪੁਰਬਾਂ ਸਮੇਤ ਹਰ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਹਾੜੇ ਨੂੰ ਦੀਵਾਨ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਪਤਾ : ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ ਲੋਪੋਕੇ ਰੋਡ, ਵੈਰੋਕੇ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (1,2,3)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong>ਹਵਾਲੇ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">1. HistoricalGurudwaras.com, ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ</p> <p style="text-align: justify">2. ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬੇ ਦੀ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ - ਵੇਰੋਕੇ - ਵਿਸ਼ਵ ਗੁਰਦੁਆਰੇ</p> <p style="text-align: justify">3. ਪੁਨੀਤਇੰਦਰ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ, ਵੈਰੋਕੇ ਅਜਨਾਲਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਬਲੈਸਡ ਟ੍ਰੇਲ (ਪੰਜਾਬ), ਲੋਨਲੀ ਪਲੈਨੇਟ ਗਲੋਬਲ ਲਿਮਟਿਡ, ਪੰਜਾਬ ਅਕਤੂਬਰ 2019, ਪੰਨਾ 62-63</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong>ਰਾਮਤੀਰਥ</strong></p> <p style="text-align: justify">[ATTACH=full]23022[/ATTACH]</p> <p style="text-align: justify"><strong> ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਰਾਮ ਤੀਰਥ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ</strong></p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਾਥੀਆਂ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਬਾਲਾ ਸਮੇਤ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਬਟਾਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ ਰਾਮ ਤੀਰਥ ਆਏ। ਇਹ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਲਗਭਗ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਰਾਮਤੀਰਥ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸੰਤ ਬਾਲਮੀਕ ਨੇ ਸੀਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਜੋ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਤਿਆਗੇ ਜਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਇੱਥੇ ਆਈ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਲਵ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਪੰਡਤਾਂ ਅਤੇ ਬੈਰਾਗੀ ਸਾਧੂਆਂ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਪੰਡਿਤ ਜਿਸ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹੀ ਅਨੁਭਵ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਲਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਬਾਲਾ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਕਮੰਡਲ ਨੂੰ ਉਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿਮਰਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਪੁਜਾਰੀ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹੀਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕਮੰਡਲ ਨੂੰ ਲੱਭਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਲੱਭ ਰਹੇ ਹੋ?” ਪੰਡਿਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ ਮੇਰਾ ਕਮੰਡਲ ਏਥੇ ਪਿਆ ਸੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁਣ ਕਿਥੇ ਗਿਆ?” ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ “ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਆਪਣਾ ਕਮੰਡਲ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਸਕਦਾ ਤਾਂ ਭਗਵਾਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈਂ”। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ (SGGS: 56)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਪੰਡਿਤ ਵਾਚਹਿ ਪੋਥੀਆ ਨਾ ਬੂਝਹਿ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਅਨ ਕਉ ਮਤੀ ਦੇ ਚਲਹਿ ਮਾਇਆ ਕਾ ਵਾਪਾਰੁ ॥ ਕਥਨੀ ਝੂਠੀ ਜਗੁ ਭਵੈ ਰਹਣੀ ਸਬਦੁ ਸੁ ਸਾਰੁ ॥ 6 ॥ ਕੇਤੇ ਪੰਡਿਤ ਜੋਤਕੀ ਬੇਦਾ ਕਰਹਿ ਬੀਚਾਰੁ ॥ ਵਾਦਿ ਵਿਰੋਧਿ ਸਲਾਹਣੇ ਵਾਦੇ ਆਵਣੁ ਜਾਣੁ ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਕਰਮ ਨ ਛੁਟਸੀ ਕਹਿ ਸੁਣਿ ਆਖਿ ਵਖਾਣੁ ॥ 7 ॥(ਰਾਮਕਲੀ ਮ:1, 56)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਪੰਡਿਤ, ਮਜ਼ਹਬੀ ਵਿਦਵਾਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਸਲ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ। ਉਹ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਆਪ ਮਾਇਆ ਦਾ ਵਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੂੜ ਬੋਲ ਕੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਭਟਕਦੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ, ਜਦ ਕਿ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਸੱਚੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਅਤੇ ਉੱਚੇ ਹਨ। || ੬|| ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਡਿਤ ਅਤੇ ਜੋਤਸ਼ੀ ਹਨ ਜੋ ਵੇਦਾਂ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਝਗੜਿਆਂ ਅਤੇ ਦਲੀਲਾਂ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਆਉਂਦੇ-ਜਾਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਬਾਝੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਬੋਲਦੇ, ਸੁਣਦੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਦੇ ਅਤੇ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ। || ੭|| (ਰਾਮਕਲੀ ਮਃ ੧, ੫੬)</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">ਬਾਣੀ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅੱਗੇ ਝੁਕ ਗਏ। ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਨਵਾਬ ਦੇ ਚੰਦੂ ਲਾਲ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਨੂੰਹ ਦੁਆਰਾ ਇੱਟ-ਕਤਾਰ ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖ ਇਸ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। (1) ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਰੋਵਰ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਇੱਕ ਤਲਾਅ ਸੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸ਼ਬਦ ਕੀਰਤਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਮ ਤੀਰਥ ਲਈ ਮੋੜ ਨੇੜੇ ਕਲੇਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"><strong>ਹਵਾਲੇ</strong>:</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify">1. ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਧਾਮ ਸਾਗਰੇ, ਜੀ.ਪੀ.ਸੀ., ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਨਾ. 19</p> <p style="text-align: justify">2. ਪੁਨੀਤਇੰਦਰ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਰਾਮ ਤੀਰਥ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਬਲੈਸਡ ਟ੍ਰੇਲ (ਪੰਜਾਬ), ਲੋਨਲੀ ਪਲੈਨੇਟ ਗਲੋਬਲ ਲਿਮਟਿਡ, ਪੰਜਾਬ ਅਕਤੂਬਰ 2019, ਪੰਨਾ 68।</p> <p style="text-align: justify"></p> <p style="text-align: justify"></p></blockquote><p></p>
[QUOTE="dalvinder45, post: 225482, member: 26009"] [B]ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ [/B] [JUSTIFY][ATTACH type="full"]23010[/ATTACH] ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਦ ਸਾਡਾ ਅਗਲਾ ਸਫਰ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਰਾਮਦਾਸ, ਅਜਨਾਲਾ, ਧਰਮਕੋਟ, ਸੌੜੀਆਂ, ਵੈਰੋਕੇ, ਰਾਮਤੀਰਥ, ਵੇਰਕਾ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਥਾਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਹਨ। [B]ਰਾਮਦਾਸ[/B] ਰਾਮਦਾਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਹੈ।ਹੈ। ਇਹ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 50 ਕਿ.ਮੀ. ਦੂਰ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ - ਵੇਰਕਾ - ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ - ਰਾਮਦਾਸ - ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ - ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ) ਅਤੇ ਹਰ ਮੌਸਮ ਦੀ ਕੰਕਰੀਟ ਸੜਕ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ - ਅਜਨਾਲਾ - ਰਾਮਦਾਸ - ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ - ਮਜੀਠਾ - ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ - ਰਾਮਦਾਸ) ਰਾਹੀਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਰਾਮਦਾਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ (ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਕੋਰੀਡੋਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ) 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। । 2001 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ।6॥ ਰਾਮਦਾਸ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 5790 ਸੀ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਬਲ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 1518 ਵਿਚ ਇਸ ਸਥਾਨ ਤੇ ਚਰਨ ਪਾਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਮਦਾਸ ਦੇ ਪਾਸਿਓਂ ਲੰਘਦੇ ਰਾਵੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ । ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਨਮੁੱਖ ਹੋਏ। ਰਾਮਦਾਸ ਨਗਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਚੌਥੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਝੰਡਾ ਨੂੰ ਅਸੀਸ ਦੇਣ ਲਈ ਉੱਥੇ ਗਏ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਨਗਰ ਦਾ ਨਾਮ ਝੰਡਾ ਰਾਮਦਾਸ ਰੱਖਿਆ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਇੱਥੇ ਆਏ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 22 ਸਾਲ ਇੱਥੇ ਬਿਤਾਏ ਅਤੇ ਘੋਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸਸਕਾਰ ਇੱਥੇ ਛੇਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਦੋ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ (ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ) ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧ (ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧਾਂ)। (5) [ATTACH type="full"]23011[/ATTACH] [B] ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਰਾਮਦਾਸ[/B] [ATTACH type="full"]23012[/ATTACH] [B]ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਰਾਮਦਾਸ ਵਿਖੇ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ[/B] ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਵੱਲ 45 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਕਸਬਾ ਝੰਡਾ ਰਮਦਾਸ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੱਥੂਨੰਗਲ ਤੋਂ ਰਾਮਦਾਸ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖਰੀ 21 ਸਾਲ 11 ਮਹੀਨੇ 13 ਦਿਨ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਉਸ ਥਾਂ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਿਮਰਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਗਾਇਨ ਕੀਤੇ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਘੋਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕਸਬੇ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਦਾ ਬਿਸਤਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। (6)(7) ਸ਼ਾਂਤ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਇਕ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਵਿਚ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀ ਸਲੈਬ ਹੈ ਜਿਸ 'ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਅਰਦਾਸ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਮੋਟੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਵਾਲੇ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੂਹ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੋ-ਮੰਜ਼ਲਾ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੇ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। (6)(7) (8)(9) (10) [ATTACH type="full"]23013[/ATTACH] [B] ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲੈਣ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ[/B] [ATTACH type="full"]23014[/ATTACH] [B] ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ[/B] ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਵੱਲ 45 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਕਸਬਾ ਝੰਡਾ ਰਮਦਾਸ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕੱਥੂਨੰਗਲ ਤੋਂ ਰਾਮਦਾਸ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖਰੀ 21 ਸਾਲ 11 ਮਹੀਨੇ 13 ਦਿਨ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਉਸ ਥਾਂ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਿਮਰਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਗਾਇਨ ਕੀਤੇ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਘੋਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕਸਬੇ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਦਾ ਬਿਸਤਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। (6)(7) ਸ਼ਾਂਤ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਇਕ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਵਿਚ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀ ਸਲੈਬ ਹੈ ਜਿਸ 'ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਅਰਦਾਸ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਮੋਟੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਵਾਲੇ ਘਰ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੂਹ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਦੋ-ਮੰਜ਼ਲਾ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੇ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। (6)(7) (8)(9) (10) [ATTACH type="full"]23015[/ATTACH] [B]ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਲੜਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅੱਗੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ[/B] ਭਾਈ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪੱਕੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਬਣ ਗਏ। ਬਟਾਲਾ ਤੋਂ 6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਅਚਲ ਵਿਖੇ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੋਏ ਅਪਣੇ ਵਿਆਹ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਮਾਰਗ ਤੋਂ ਭਟਕਾਇਆ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਰਤਾਰੁਰ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਨਿਵਾਸ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਆਪਣੇ ਘਰ ਤੋਂ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ, ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਾਤਾ ਸੁਲੱਖਣੀ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ ਅਤੇ ਲਖਮੀ ਦਾਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਰਹੇ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਉੱਤਮਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਸਮੇਂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੱਥੇ 'ਤੇ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਦੇ ਨੇੜੇ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਆ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਰਹਿੰਦੇ ਰਹੇ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਨੀਂਹ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਰੱਖੀ ਸੀ। ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ, ਸ੍ਰੀ ਚੰਦ, ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਅਰਥਾਤ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਡੇਢ ਸਾਲ ਲਈ ਇਕਾਂਤ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕਾਂਤ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਨਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਲਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਈਰਖਾ ਅਤੇ ਵੈਰ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪ੍ਰਿਥੀ ਚੰਦ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਆਖਰਕਾਰ ਅਗਲੇ ਗੁਰੂ ਹੋਣਗੇ। ਪਰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨਾਲ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਾਸਰਕੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਕਲੌਤੇ ਬੱਚੇ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਬਣੇ। ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਨੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਨੂੰ ਰੋਟੀ, ਕੱਚਾ ਪਿਆਜ਼ ਅਤੇ ਮੱਖਣ-ਦੁੱਧ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ (1563-1606) ਪੰਜਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸਦਾ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। [ATTACH type="full"]23016[/ATTACH] [B] ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਤ ਸਿਪਾਹੀ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਵਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ[/B] ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਕੋਲ ਭੇਜਿਆ। ਉਹ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਲਈ ਭੋਜਨ ਲੈ ਗਈ। ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਨੇ ਇੱਕ ਪਿਆਜ਼ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮੁੱਠੀ ਮਾਰ ਕੇ ਭੰਨਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਯੋਧਾ ਸੰਤ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੰਨੇਗਾ ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਇਸ ਪਿਆਜ਼ ਨੂੰ ਭੰਨਿਆਂ ਹੈ। ਜਦੋਂ 16 ਅਗਸਤ 1604 ਨੂੰ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸੰਕਲਿਤ ਅਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗ੍ਰੰਥੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਾਠ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ ਦਾ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ, ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਦੋ ਤਲਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿੰਗਾਰਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮੀਰੀ ਅਤੇ ਪੀਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਅਕਾਲ ਬੁੰਗਾ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਵਿਖੇ ਬਾਉਲੀ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਉਸ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਹੋਈ। ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਉਹ ਬੇਰ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਅੱਜ ਵੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅਹਾਤੇ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਭਾਈ ਬੁੱਢਾ 125 ਸਾਲ ਦੇ ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਬੁਢਾਪੇ ਤੱਕ ਜੀਉਂਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰਾਂ ਗੁਰੂਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ ਦਾ ਤਿਲਕ ਲਾਉਣ ਦਾ ਵਿਲੱਖਣ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ । ਉਹ ਪੂਰੀ ਲਗਨ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਪਵਿੱਤਰ ਜੀਵਨ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਬਣੇ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਹੇਠ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਵਿਖੇ ਬਾਉਲੀ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਵਰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੌ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਆਦਰਸ਼ ਸਿੱਖ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਾਥੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸਤਿਕਾਰਤ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸੰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹੈੱਡ ਗ੍ਰੰਥੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ (1551-1637) ਦੇ ਨਾਲ 1609 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਨੀਂਹ ਵੀ ਰੱਖੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਵੀ ਸਿਮਰਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਛੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵੱਲੋਂ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਹੋਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਬੇਰੀ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਜਿਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠ ਕੇ ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਅੱਜ ਵੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇੱਕ ਬੀੜ ਜਾਂ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਲਈ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ ਬੀੜ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਿਨ ਝੰਡਾ ਰਾਮਦਾਸ, ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਮਦਾਸ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਭਾਈ ਭਾਨਾ ਦੁਆਰਾ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ, ਵਿਖੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲੇ 6 ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੱਕ ਪਹਿਲੇ 5 ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦਾ ਟਿੱਕਾ ਸਮਾਗਮ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਜੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹਾਨ ਪੜਪੋਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਨੇ 7ਵੇਂ, 8ਵੇਂ, 9ਵੇਂ ਅਤੇ 10ਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਨੂੰ ਟਿੱਕਾ ਲਗਾਇਆ। ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ 125 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1631 ਈ: ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ (1595-1644) ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿੱਚ ਝੰਡਾ ਰਾਮਦਾਸ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੀ ਦੇਹ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਝੰਡਾ ਰਾਮਦਾਸ ਵਿਖੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਚਿਖਾ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਉਸਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਾਧ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਾਇਮ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਅੰਤ ਆਇਆ, 16 ਨਵੰਬਰ 1631 ਨੂੰ, ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਆਪਣੇ ਬਿਸਤਰ 'ਤੇ ਸਨ। ਗੁਰਬਿਲਾਸ ਛੇਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਅਰਥੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੋਢਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਨੇ ਗੁਰਬਿਲਾਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇਣ ਲਈ, ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਪਾਠ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਪਾਠ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਭਾਈ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਭਾਨਾ ਨੂੰ ਦਸਤਾਰ ਭੇਟ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤੀ ਕੀਤੀ। ਰਾਮਦਾਸ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਦੋ ਅਸਥਾਨ ਹਨ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਜਿੱਥੇ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। (1)(2)(3) ਚਾਰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕੱਥੂਨਾਗਲ ਅਤੇ ਰਾਮਦਾਸ ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਹਨ (ੳ) ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ, ਕੱਥੂਨਾਗਲ (ਅ) ਡੇਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕੱਥੂਨੰਗਲ (ੲ) ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਮਾਧ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਰਾਮਦਾਸ। (ਸ) ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤਪ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਰਾਮਦਾਸ। (4)(5) [B]ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ[/B] ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਮਜੀਠਾ-3 ਤਹਿਸੀਲ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ 19 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ; ਮਜੀਠਾ ਦਿਹਾਤੀ ਤੋਂ 3 ਕਿ.ਮੀ. ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 234 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਕੱਥੂਨੰਗਲ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 143502 ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ ਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਹੈ। ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਚੂੜੀਆਂ ਇਸ ਸਥਾਨ ਵੱਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ। 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 3898 ਹੈ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 751 ਹੈ। (1) ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ ਦਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਕਥਾਨਾਗਲ ਗਏ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਭਾਈ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਚਰਿੱਤਰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। (2) [ATTACH type="full"]23017[/ATTACH] [B] ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਕੱਥੂਨੰਗਲ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ[/B] ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ-ਬਟਾਲਾ ਰੋਡ 'ਤੇ ਇਕ ਮਹਿੰਗੀ ਉੱਚੀ ਕੰਧ ਵਾਲੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਲੰਗਰ ਹਾਲ, ਇਕ ਬਰਾਬਰ ਵੱਡਾ ਸੰਗਤੀ ਹਾਲ, ਇਕ ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਲਈ ਕਈ ਕਮਰੇ ਹਨ। ਅਕਤੂਬਰ ਵਿਚ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ 'ਤੇ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਰੌਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਰੋਹ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। (2) ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸੰਗਤ ਵੱਲੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਰੋਜ਼ਾ ਮੇਲਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਕੀਰਤਨ ਨਿਰੰਤਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਕਬੱਡੀ ਦੇ ਮੈਚ ਵੀ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਸਾਹਿਬ ਕੱਥੂ ਨੰਗਾ ਲਿਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਐਕਟ ਦੀ ਧਾਰਾ 85 ਅਧੀਨ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹੈ।[/JUSTIFY] [B]ਡੇਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਕਥੁਨਾਗਲ[/B] [JUSTIFY][ATTACH type="full"]23018[/ATTACH][ATTACH type="full"]23019[/ATTACH] [B] ਡੇਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਕਥੁਨਾਗਲ[/B] ਡੇਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ, ਕੱਥੂਨਗਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਹਾਈਵੇਅ ਦੇ ਪਾਰ ਥੋੜੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਕ ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਸਤ ਹਾਈਵੇਅ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਲੰਗਰ ਹਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਛੋਟੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਨਾਮ ਹਾਈਵੇ ਦੇ ਪਾਰ ਮੁੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਕਮਰਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ ਸਨ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਆਏ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦਾ ਪਤਾ ਹੈ ਫ2੍ਹੰ+੍ਰਾਂਘ, ਕੱਥੂ ਨੰਗਲ, ਪੰਜਾਬ 143502, ਫ਼ੋਨ 097792 61440 (5) [B]ਸੌੜੀਆਂ[/B] [ATTACH type="full"]23020[/ATTACH] [B] ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਪਿੰਡ ਸੌੜੀਆਂ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ[/B] ਸੌੜੀਆਂ ਪਿੰਡ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਅਜਨਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਅਜਨਾਲਾ ਤੋਂ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ 32 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। 2009 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੌੜੀਆਂ ਪਿੰਡ ਇੱਕ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰਫਲ 365 ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 212 ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ 1,156 ਹੈ। 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੌੜੀਆਂ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਥਾਨ ਕੋਡ 037287 ਹੈ ਅਤੇ ਪਿੰਨ ਕੋਡ 143108 ਹੈ। ਅਜਨਾਲਾ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਸੌੜੀਆਂ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। (1) ਸੌੜੀਆਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਮੱਧਯੁਗੀ ਸਮਾਰਕ, ਅਸਥਾਨ, ਮਸਜਿਦਾਂ ਅਤੇ ਮਕਬਰੇ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਦਿੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਗਲੀਆਂ ਤੰਗ ਹਨ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸਾਕੀ ਨਾਲੇ ਦੇ ਕੰਢੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਅਜਨਾਲਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਵਗਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੂਸ਼ਿਤ ਨਾਲੇ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਸੌੜੀਆਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਦਾਸੀ ਵਿੱਚ ਡੇਰਾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੇ ਰਸਤੇ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀ ਪਰ 1986 ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਵੱਡੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੇਖ ਮਾਲੋ, ਪਠਾਨ ਉਬਰੇ ਖਾਂ ਨਾਲ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਏ। [B]ਸ਼ੇਖ ਮਾਲੋ[/B] ਸ਼ੇਖ ਮਾਲੋ ਰੱਬ ਤੋਂ ਡਰਨ ਵਾਲਾ ਇਨਸਾਨ ਸੀ। ਉਹ ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੋਵੇਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਬਰਾਬਰ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਸੱਚ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਕੋਲ ਆਇਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਪਰ ਹੋਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਨੇ ਕਈ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ: “ਕੀ ਹਿੰਦੂ ਵੱਡਾ ਹੈ ਜਾਂ ਤੁਰਕ? ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੰਗਾ ਕੌਣ ਹੈ? ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ? ਹਰ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਕਿਉਂ ਕਰਦਾ ਹੈ?” ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ: “ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕੋ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਇੱਕੋ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਜੋਤਿ ਸਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਬਲ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। 1ਓ, ਖੁਦਾ, ਰਾਮ ਜਾਂ ਰਹੀਮ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਰੇ ਇੱਕੋ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ। ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ਉਹ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹੋਣ, ਦੋਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, । ਜਦੋਂ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚਦਾ । ਜੋ ਬਚਿਆ ਹੈ ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ: ਇਹ ਅੱਲ੍ਹਾ, ਅਕਾਲ ਜਾਂ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਕੋਈ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਸਭ ਝੂਠ ਹੈ। (ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ੪੦-੬੩-੬੬) ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਸਿਰਫ਼ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਹੈ। ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਲਹੂ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕੋ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਦੋਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਲ੍ਹਾ ਜਾਂ ਰਾਮ ਨੇ ਉਸੇ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ਾਂ, ਪਹਿਰਾਵੇ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਆਪਣੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਕਿਸਮ ਦਾ ਆਚਰਣ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਉਸੇ ਇੱਕੋ ੋ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੁਆਰਾ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਅਨੁਭਵ ਹੋਣੇ ਹਨ। ਸ਼ੇਖ ਮਾਲੋ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਰੱਬ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖੀਏ। "ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਰੱਬ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਪਾਬੰਦੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।" (ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ 40-72) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੀ ਉਸਤਤ ਕਰੋ, ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਮਿੱਠੇ ਆਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੋ, ਗੁੱਸੇ ਅਤੇ ਦੁਖਾਂਤ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰਹੋ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਦਇਆ ਕਰੋ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਮਿਲੇਗੀ। ਰੱਬ ਦੇ ਭਗਤ ਉਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੋ। ਕਲਯੁਗ ਦੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਉਸਤਤਿ ਕਰੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਰ ਪਾਸੇ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲੇਗਾ। ਕ੍ਰੋਧ ਅਤੇ ਦੁਖਾਂਤ, ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਸਮਝੋ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਜੋ ਸੱਚੇ ਹਨ ਉਹ ਸੱਚ ਬੋਲਣਗੇ; ਕੋਮਲ ਦਿਲ ਵਾਲੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਕਰਨਗੇ। ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋ. (ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, 74-75) ਮਾਲੋ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪੀਰ ਮੰਨ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਦਿਨ ਰਿਹਾ। [B]ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ[/B] ਸ਼ੇਖ ਮਾਲੋ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੁਰੀਦ ਉਬਾਰੇ ਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਫਲਸਫੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਉਬਾਰੇ ਖਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਪਰਖਣ ਲਈ ਗਿਆ। ‘ਸਲਮਾ ਲੇਕੁਮ’ ਕਹਿ ਕੇ ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੈਠ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕੀ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦਾ ਫਲਸਫਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਧਰਮ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ?” ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, "ਪ੍ਰੇਮ ਅਤੇ ਸਚਿਆਰ ਸਿਮਰਨ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਦੀ ਅਸਲ ਮੰਜ਼ਿਲ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਵਲ ਉਸਦਾ ਧਰਮ ਹੀ ਮਹਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਕੇਵਲ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪਿਆਰੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਗਿਆਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ; ਪਰ ਇਹ ਇੱਕ ਝੂਠਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, “ਸਚਿਆਰ ਹੋ ਕੇ ਮਨ ਦੇ ਮੂਲ ਤੋਂ ਸਿਮਰਨ ਕਰੋ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਦਾ ਜ਼ੁਬਾਨ ਤੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਰਹੇ। ਸੰਤ ਜਨਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਰੱਖੋ। ਸਾਰੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਓ। ਰੱਬ ਸਭ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੇਵਲ ਮੂਰਖ ਅਤੇ ਝੂਠੇ ਹੀ ਦਾਅਵੇ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਮੌਤ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਸੱਚਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਹੀ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹੈ। (ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, 41-70) (3) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਕਾਇਲ ਹੋ ਕੇ ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਬਣ ਗਏ। (2) [B]ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ[/B] ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਕੱਟੜ ਮੁਸਲਮਾਨ, ਫਕੀਰ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਚੇਲਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ 'ਤੇ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਦੁਖੀ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਬੋਲਿਆ, "ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਹਿੰਦੂ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਕਿਉਂ ਬਣ ਗਏ ਹੋ?" ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਨਾਨਕ ਨਾ ਹਿੰਦੂ ਹੈ ਨਾ ਮੁਸਲਮਾਨ; ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਬ੍ਰਹਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਮਾੜਾ ਸ਼ਬਦ ਕਹਿਣਾ ਬੁਰਾਈ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਖੁਦ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖੋ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਰਾਏ ਬਣਾਓ।” ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਉਬਾਰੇ ਖਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਲਏ ਪਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਫਕੀਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਸਾਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੇ ਹਨ। ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਦੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨ 'ਤੇ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਛੂਹਿਆ। ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਨੇ ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਫਕੀਰ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਜਿਸਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤੇ ਸਨ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਕਾਰਨ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਕਿਉਂ ਰੱਖਦੇ ਹੋ? ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਜਾਇਦਾਦ 'ਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਕਬਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕਿਹੜਾ ਦੇਸ਼ ਖੋਹ ਲਿਆ ਹੈ? ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਹੜੀ ਜਾਇਦਾਦ ਲੈ ਲਈ ਹੈ? ਤੇਰੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਕਿਉਂ ਹੈ? ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਇਹ ਦੱਸੋ।” ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ। ਉਬਾਰੇ ਖਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸ਼ੇਖ ਜੀ! ਤੁਸੀਂ ਚੁੱਪ ਕਿਉਂ ਬੈਠੇ ਹੋ। ਹੁਣ ਕੁਝ ਬੋਲੋ।" ਸ਼ੇਖ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਬੋਲਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ਰਮ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਪਰ ਪੁੱਛਿਆ, "ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਹੋ?" ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ, “ਸ਼ੇਖ ਜੀ! ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਕੱਚਾ ਪੀਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦਾ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਕੇਵਲ ਹੰਕਾਰ ਹੀ ਭਰਿਆ ਹੈ। ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਗੁਆ ਲਈ ਹੈ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਸਦਾ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਹੀ ਅਸਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ”। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਕੇ ਸਹੀ ਮਾਰਗ ਪਾਇਆ । ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਦਾ ਸਾਰਾ ਗੁੱਸਾ ਦੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। (ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼: 87) ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਗੁਰੂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਪਿਆ, "ਪਿਆਰੇ ਤਪਾ! ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰਨਾ। ਮੈਂ ਭੁੱਲੇ ਹੋਏ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬਾਰੇ ਬੁਰਾ ਬੋਲਿਆ। ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਕ ਹਿੰਦੂ ਸਮਝ ਕੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਅਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਖਰੇ ਹੋ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੇਖ ਕੇ ਤੇ ਸੁਣ ਕੇ ਹੁਣ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਚੇਲਾ ਬਣ ਗਿਆ। (3) [B]ਹਵਾਲੇ[/B] 1. ਅਜਨਾਲਾ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸੌੜੀਆਂ ਙ ਵਲਿਲੳਗੲਨਿਡੋ.ਨਿ. 2. ਪੁਨੀਤਇੰਦਰ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸੌੜੀਆਂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬਲੈਸਡ ਟ੍ਰੇਲ (ਪੰਜਾਬ), ਲੋਨਲੀ ਪਲੈਨੇਟ ਗਲੋਬਲ ਲਿਮਿਟੇਡ, ਪੰਜਾਬ ਅਕਤੂਬਰ 2019, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪੰਨਾ 66-67 3. ਡਾ: ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਸਿੰਘ, ਜੀਵਨ ਚਰਿਤਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਦਿੱਲੀ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੋਰਡ, ਦਿੱਲੀ, ਪੰਨਾ 379-382 [B] ਵੈਰੋਕੇ[/B] [ATTACH type="full"]23021[/ATTACH] [B] ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ, ਵੈਰੋਕੇ ਅਜਨਾਲਾ[/B] ਵੈਰੋਕੇ ਪਿੰਡ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਲੋਪੋਕੇ ਤੋਂ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਸਥਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਯਾਤਰਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਦੇ ਘਰ ਆਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੀਆਂ ਜੀ ਭੀਲੋਵਾਲ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਛੱਡਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਹੇ "ਬੀਬੀ ਵਸੇ ਦਮਦਮ ਮੀਆਂ ਭੀਲੋਵਾਲ, ਸੁੰਜੇ ਮਹਲ ਦਰਾਣੇ, ਬਰਕਤ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ" ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੇਕਰ ਉਹ ਮੀਆਂ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਭੀਲੋਵਾਲ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਏ। ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਜੀ ਵੀ ਭੀਲੋਵਾਲ ਤੋਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਵੇਰੋਕੇ ਵਿਖੇ ਸੁੱਕੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ 'ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਛਾਂ ਵਾਲੇ ਰੁੱਖ ਹੇਠ ਬੈਠਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸੁੱਕੇ ਤਣੇ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਨੇ ਬੇਰ ਦੇ ਸੁੱਕੇ ਤਣੇ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਡੋਲ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਤਣਾ ਦੋਹਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਹਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਪੈ ਗਿਆ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਨਾਲ ਬਚਨ ਬਿਲਾਸ ਕੀਤੇ।ਸ਼ਾਹ ਬਖਤਿਆਰ ਦੀ ਕਬਰ ਹੁਣ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬੇ ਦੀ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ, ਇਸ ਸਥਾਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋ ਬੇਰ ਅਜੇ ਵੀ ਹਰੇ ਭਰੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਸਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਰਗਾਕਾਰ ਕਮਰਾ, 1920 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਸੁਨਹਿਰੀ ਚੋਟੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਮਲ ਦੇ ਗੁੰਬਦ ਦੁਆਰਾ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਚੌਰਸ ਕਮਰੇ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਕੇ ਲੰਗਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਹੈ।ਹੋਰ ਪੁਰਬਾਂ ਸਮੇਤ ਹਰ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਹਾੜੇ ਨੂੰ ਦੀਵਾਨ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਪਤਾ : ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ ਲੋਪੋਕੇ ਰੋਡ, ਵੈਰੋਕੇ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (1,2,3) [B]ਹਵਾਲੇ[/B] 1. HistoricalGurudwaras.com, ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ 2. ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬੇ ਦੀ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ - ਵੇਰੋਕੇ - ਵਿਸ਼ਵ ਗੁਰਦੁਆਰੇ 3. ਪੁਨੀਤਇੰਦਰ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ, ਵੈਰੋਕੇ ਅਜਨਾਲਾ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਬਲੈਸਡ ਟ੍ਰੇਲ (ਪੰਜਾਬ), ਲੋਨਲੀ ਪਲੈਨੇਟ ਗਲੋਬਲ ਲਿਮਟਿਡ, ਪੰਜਾਬ ਅਕਤੂਬਰ 2019, ਪੰਨਾ 62-63 [B]ਰਾਮਤੀਰਥ[/B] [ATTACH type="full"]23022[/ATTACH] [B] ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਰਾਮ ਤੀਰਥ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ[/B] ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਾਥੀਆਂ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਬਾਲਾ ਸਮੇਤ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਬਟਾਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ ਰਾਮ ਤੀਰਥ ਆਏ। ਇਹ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਲਗਭਗ 15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਰਾਮਤੀਰਥ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸੰਤ ਬਾਲਮੀਕ ਨੇ ਸੀਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਜੋ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਤਿਆਗੇ ਜਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਇੱਥੇ ਆਈ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਲਵ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਪੰਡਤਾਂ ਅਤੇ ਬੈਰਾਗੀ ਸਾਧੂਆਂ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਪੰਡਿਤ ਜਿਸ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹੀ ਅਨੁਭਵ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਲਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਬਾਲਾ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਕਮੰਡਲ ਨੂੰ ਉਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿਮਰਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਪੁਜਾਰੀ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ੍ਹੀਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕਮੰਡਲ ਨੂੰ ਲੱਭਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਲੱਭ ਰਹੇ ਹੋ?” ਪੰਡਿਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ ਮੇਰਾ ਕਮੰਡਲ ਏਥੇ ਪਿਆ ਸੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁਣ ਕਿਥੇ ਗਿਆ?” ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ “ਜਦੋਂ ਤੂੰ ਆਪਣਾ ਕਮੰਡਲ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਸਕਦਾ ਤਾਂ ਭਗਵਾਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈਂ”। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ (SGGS: 56) ਪੰਡਿਤ ਵਾਚਹਿ ਪੋਥੀਆ ਨਾ ਬੂਝਹਿ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਅਨ ਕਉ ਮਤੀ ਦੇ ਚਲਹਿ ਮਾਇਆ ਕਾ ਵਾਪਾਰੁ ॥ ਕਥਨੀ ਝੂਠੀ ਜਗੁ ਭਵੈ ਰਹਣੀ ਸਬਦੁ ਸੁ ਸਾਰੁ ॥ 6 ॥ ਕੇਤੇ ਪੰਡਿਤ ਜੋਤਕੀ ਬੇਦਾ ਕਰਹਿ ਬੀਚਾਰੁ ॥ ਵਾਦਿ ਵਿਰੋਧਿ ਸਲਾਹਣੇ ਵਾਦੇ ਆਵਣੁ ਜਾਣੁ ॥ ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਕਰਮ ਨ ਛੁਟਸੀ ਕਹਿ ਸੁਣਿ ਆਖਿ ਵਖਾਣੁ ॥ 7 ॥(ਰਾਮਕਲੀ ਮ:1, 56) ਪੰਡਿਤ, ਮਜ਼ਹਬੀ ਵਿਦਵਾਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਸਲ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ। ਉਹ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਆਪ ਮਾਇਆ ਦਾ ਵਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੂੜ ਬੋਲ ਕੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਭਟਕਦੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ, ਜਦ ਕਿ ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਸੱਚੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਅਤੇ ਉੱਚੇ ਹਨ। || ੬|| ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਡਿਤ ਅਤੇ ਜੋਤਸ਼ੀ ਹਨ ਜੋ ਵੇਦਾਂ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਝਗੜਿਆਂ ਅਤੇ ਦਲੀਲਾਂ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਆਉਂਦੇ-ਜਾਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਬਾਝੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਬੋਲਦੇ, ਸੁਣਦੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਦੇ ਅਤੇ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ। || ੭|| (ਰਾਮਕਲੀ ਮਃ ੧, ੫੬) ਬਾਣੀ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅੱਗੇ ਝੁਕ ਗਏ। ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਨਵਾਬ ਦੇ ਚੰਦੂ ਲਾਲ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਨੂੰਹ ਦੁਆਰਾ ਇੱਟ-ਕਤਾਰ ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖ ਇਸ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। (1) ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਰੋਵਰ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਇੱਕ ਤਲਾਅ ਸੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸ਼ਬਦ ਕੀਰਤਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਰਾਮ ਤੀਰਥ ਲਈ ਮੋੜ ਨੇੜੇ ਕਲੇਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। [B]ਹਵਾਲੇ[/B]: 1. ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਧਾਮ ਸਾਗਰੇ, ਜੀ.ਪੀ.ਸੀ., ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਨਾ. 19 2. ਪੁਨੀਤਇੰਦਰ ਕੌਰ ਸਿੱਧੂ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਾਨਕਸਰ ਸਾਹਿਬ ਰਾਮ ਤੀਰਥ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਬਲੈਸਡ ਟ੍ਰੇਲ (ਪੰਜਾਬ), ਲੋਨਲੀ ਪਲੈਨੇਟ ਗਲੋਬਲ ਲਿਮਟਿਡ, ਪੰਜਾਬ ਅਕਤੂਬਰ 2019, ਪੰਨਾ 68। [/JUSTIFY] [/QUOTE]
Insert quotes…
Verification
Post reply
Discussions
New to Sikhism
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨ ਚਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲਦਾਖ -1
This site uses cookies to help personalise content, tailor your experience and to keep you logged in if you register.
By continuing to use this site, you are consenting to our use of cookies.
Accept
Learn more…
Top